Ticari Kredi Nedir? Bireysel Kredi ile Farkları

Ticari krediler, işletmelerin büyümesi, günlük operasyonlarını sürdürmesi ve yatırımlarını hayata geçirmesi için vazgeçilmez bir kaldıraçtır. Ancak yanlış ürün veya vade seçimi, toplam maliyeti hızla yükseltebilir.

2025’te ticari krediler, yapısı ve değerlendirme mantığıyla bireysel kredilerden kökten ayrılır. Bankalar yalnızca kredi notuna değil; bilanço, nakit akışı uyumu, teminat sepeti ve sektör riskine bakar. Fiyatlama ise faiz + komisyon/ücret + BSMV/KKDF bileşenleriyle şekillenir.

Bu rehber, “ticari kredi nedir?” sorusunu pratik bir perspektifle ele alır; rotatif, spot, taksitli ve yatırım kredilerinin hangi durumda en verimli olduğunu açıklar. Ayrıca EYM (etkin yıllık maliyet) yaklaşımıyla gerçek maliyeti okumanız ve KGF/teminat kurgusunun limit ve faiz üzerindeki etkisini görmeniz için yol gösterir.

KOBİ’ler için bankaların izlediği DSCR (borç servis karşılama oranı), kaldıraç, likidite gibi göstergelere odaklanır; vade-plan ile tahsilat takvimi arasındaki dengeyi örnek senaryolarla netleştirir. Amaç, krediyi sadece “kaynak” değil, ölçeklenebilir ve sürdürülebilir büyümenin aracı hâline getirmenizi sağlamaktır.

Ticari Kredi Nedir?

Ticari kredi, gerçek kişi tacirlerin, şirketlerin ve KOBİ’lerin işletme sermayesi veya yatırım ihtiyaçlarını karşılamak için bankalardan/finans kuruluşlarından temin ettiği finansmandır. Kredi tahsisi yapılırken banka; firmanın finansal tablolarını, nakit akışını, sektörel riskleri, teminat yapısını ve yönetim kalitesini analiz eder, buna göre limit ve fiyatlama belirler. Kullanım amacı tüketim değil; ticari faaliyetlerin finansmanıdır.

Kısa özet

Amaç: İşletme sermayesi, yatırım, ihracat/ithalat, stok finansmanı.

Yapı: Kısa–orta–uzun vadeli; rotatif, spot, taksitli gibi farklı ürünler.

Teminat: Nakit/Mevduat, ipotek, ticari alacak rehni, çek-senet, kefalet, KGF desteği vb.

Fiyatlama: Faize ek olarak tahsis/komisyon/ücretler; firmaya ve riske göre özelleşir.

Ticari Kredilerin Türleri

1) İşletme Sermayesi Kredileri

Rotatif (Döner) Kredi: Tanımlı limitten kullan-öde mantığıyla çalışır. Faiz yalnızca kullanılan tutar ve gün üzerinden işler. Nakit dalgalanmalarını yönetmek için idealdir.

Spot Kredi: Kullandığınız anda tutar–vade–faiz sabitlenir; vade sonunda tek çekim kapanır. Öngörülebilir maliyet isteyen firmalar için uygundur.

Taksitli Ticari Kredi: Sabit vade ve taksitlerle ödenir. Düzenli geri ödeme planı isteyen KOBİ’lerde sık kullanılır.

2) Yatırım Kredisi

Makine/teçhizat alımı, kapasite artırımı, yeni hat/tesis gibi orta–uzun vadeli gereksinimler için verilir. Çoğunlukla teminatlıdır ve projenin nakit akışına göre vadelendirilir. Zaman zaman yatırım teşvik veya döviz kazandırıcı faaliyetlerle ilişkilendirilebilir.

3) Dış Ticaret Kredileri

İhracat/ithalat operasyonlarına özel, sevkiyat–ödeme döngüsüne uygun kısa vadeli finansmandır. Akreditif, mal mukabili, vesaik mukabili gibi ödeme yöntemlerine paralel çalışır. Bazı durumlarda Eximbank kaynaklı daha uygun koşullar bulunabilir.

4) Overdraft / Ticari Ek Hesap

Hesabınız eksiye düşse bile önceden tanımlı limit sayesinde ödemeleri kaçırmadan yapmanızı sağlar. Pratik olmakla birlikte günlük bazda işleyen maliyeti iyi yönetilmelidir.

5) DBS, Teminat Mektubu, Çek Kırdırma

DBS (Doğrudan Borçlandırma Sistemi), teminat mektupları ve çek kırdırma gibi çözümler, tedarik zincirinde güveni ve nakit akışını düzenler. Çoğu, bir limit tahsisi ve periyodik fiyatlama gerektirir.

6) Alternatif Finansmanlar

Faktoring: Vadesi gelmemiş ticari alacaklarını erken nakde çevirir; bilançoyu hafifletir.

Leasing (Finansal Kiralama): Yatırım ekipmanında peşin sermaye kullanılmadan varlık edinimi sağlar.

Piyasa Temelli Borçlanma: Finansman bonosu, tahvil gibi enstrümanlar (daha kurumsal şirketler için).

Ticari Kredi ile Bireysel Kredi Arasındaki Farklar

1) Amaç ve Kullanım

Ticari: İşletme ihtiyacı (hammadde, stok, maaş, yatırım, ihracat).

Bireysel: Tüketim odaklı (konut, taşıt, ihtiyaç).

2) Değerlendirme Kriterleri

Ticari: Finansal tablolar (bilanço–gelir tablosu), nakit akışı, borçluluk oranları, teminat kalitesi, sektörel risk, yönetim kabiliyeti.

Bireysel: Kişisel kredi notu, gelir belgesi, mevcut borçluluk.

3) Fiyatlama ve Maliyet

Ticari: Firma özelinde faiz + ücret/komisyon. Pazarlık payı ve ürün bundling etkisi (POS hacmi, mevduat, çapraz ürünler) yüksektir.

Bireysel: Daha standart faiz ve masraf seti; bireysel risk skoru belirleyicidir.

4) Vade ve Esneklik

Ticari: Rotatif/spot/taksitli gibi esnek kullanım–geri ödeme seçenekleri.

Bireysel: Genellikle sabit vadeli ve taksitli.

5) Limit ve Teminat

Ticari: Yıllık ciro, faaliyet geçmişi, stok–alacak yapısı, ipotek/rehin/kefalet, KGF gibi desteklerle belirlenir.

Bireysel: Gelir–kredi notu–ürün teminatı (konut/taşıt rehin) belirleyicidir.

6) Evrak ve Süreç

Ticari: Vergi levhası, faaliyet belgesi, imza sirküleri, mali tablolar, mizan, BA/BS, gerekiyorsa proje/iş planı.

Bireysel: Kimlik, gelir belgesi, ürün bazlı ek evrak.

Başvuru Öncesi Hazırlık: 10 Maddelik Kontrol Listesi

Kredi amacı ve tutarı net mi? (İşletme sermayesi mi, yatırım mı?)

Geri ödemeyi hangi nakit akışı karşılayacak?

Vade ve ödeme planı, tahsilat takviminizle uyumlu mu?

Güncel bilanço/gelir tablosu ve nakit akış projeksiyonu hazır mı?

Teminat stratejisi belirlendi mi? (ipotek, alacak rehni, KGF vb.)

Vergiler/komisyonlar dahil etkin yıllık maliyet hesaplandı mı?

Erken kapama ve yenileme koşulları okundu mu?

Covenant/taahhüt maddeleri anlaşıldı mı? (Oranlar, bilgi paylaşımı vb.)

Stres testi yapıldı mı? (Faiz +2 puan, satış -%10 senaryosu gibi)

Belge seti (vergi levhası, imza sirküleri, BA/BS vb.) güncel mi?

Maliyet Kalemleri: Sadece Faize Bakmayın

Faiz: Sabit/değişken olabilir; firma riskine ve teminata göre değişir.

Ücret/Komisyon: Tahsis, istihbarat, limit yenileme, erken kapama, ekspertiz/değerleme, teminat mektubu komisyonu vb.

Sigorta ve Vergiler: İpotek/teminat sigortaları, BSMV/KKDF vb.

Toplam Maliyet Yaklaşımı: Tüm kalemleri toplayıp etkin yıllık maliyet (EYM) olarak değerlendirin. Nakit akışınıza uygun eşitleme yapın.

İpucu: Bankadan “maliyet özeti” talep edin; faiz dışı kalemlerin etkisini görün. Bir puanlık komisyon, kısa vadede faize yakın maliyet yaratabilir.

Hangi İhtiyaca Hangi Ürün?

Kısa vadeli nakit açığı / stok-finansmanı: Rotatif veya spot.

Makine/teçhizat yatırımı: Yatırım kredisi veya leasing.

İhracat vadeleri: Dış ticaret kredileri (ihracat taahhütlü).

Alacakların erken nakde dönüşmesi: Faktoring, DBS.

Örnek Senaryolar

Sezonluk işletme: Yoğun dönemde stok alımı için rotatif; satışla beraber kademeli kapama.

Atölye yatırımı: Yeni CNC tezgâhı için yatırım kredisi; leasing ile peşin sermaye korunur.

İhracatçı KOBİ: Sevkiyat–ödeme arası boşluğu ihracat kredisi ile kapatır; kur riskini hedge eder.

Sık Yapılan Hatalar & Kaçınma Yolları

Sadece faiz oranına odaklanmak: Komisyon/vergileri dahil edip EYM üzerinden kıyaslayın.

Vade–nakit akışı uyumsuzluğu: Taksit tarihlerini tahsilat periyotlarıyla eşleştirin.

Teminatı yanlış konumlandırmak: İşe yaramayan teminat, gereksiz maliyet demektir.

Sözleşmeyi “hızlıca” imzalamak: Erken kapama, ek teminat çağrıları, bilgi verme yükümlülükleri kritik.

Yanlış ürün seçimi: İşletme sermayesi ihtiyacında taksitli–uzun vadeli kredi, fon maliyetini artırabilir (veya tam tersi).

Ticari Kredi Başvuru Şartları

Uygunluk Kriterleri: Faaliyet, Ciro, Yasal Durum

Faaliyet süresi: Genellikle 12–24 ay ve üzeri operasyon geçmişi tercih edilir.

Ciro ve kârlılık: Son dönem ciro, brüt kâr marjı ve işletme sermayesi döngüsü incelenir.

Vergi/SGK uygunluğu: Güncel borç yapısı, yapılandırmalar ve tahakkuklar kontrol edilir.

Sektör riski: Döngüsellik, fiyat oynaklığı, tedarik zinciri bağımlılığı değerlendirilir.

Kredi Notu & İstihbarat: Findeks + Banka İçi Skor

Findeks & çek-senet geçmişi: Protestolu senet, karşılıksız çek kaydı, gecikme geçmişi.

Banka içi skorlama: Hesap hareketleri, POS hacmi, teminat kalitesi, yönetim kabiliyeti.

Referanslar: Tedarikçi/müşteri ilişkilerinde ödeme disiplinine bakılır.

Teminat Mimarisi ve Değerleme

Teminat Türleri ve Pratik Notlar

İpotek: İş yeri/konut/arsa; ekspertiz değeri ve iskonto oranı kritik.

Ticari alacak rehni: E-fatura/çek senet portföyü üzerinden.

Mevduat blokesi & nakit teminat: Limit ve fiyatlamayı iyileştirir.

Kefalet: Ortak/üçüncü kişi; risk paylaşımını artırır.

Makine/araç rehni: Değer düşüşü ve likidite riski dikkate alınır.

KGF (Kredi Garanti Fonu) Desteği

Kimler yararlanır? KOBİ’ler ve proje bazlı ihtiyaçlar.

Çalışma mantığı: Banka riskinin kısmı KGF kefaletiyle güvence altına alınır.

Maliyetler: Kefalet komisyonu ve dosya ücretleri toplam maliyete eklenir.

İpucu: KGF, teminat eksiğini kapatır; finansman erişimini hızlandırır.

Ticari Kredi Faizi Nasıl Hesaplanır?

Faiz + Vergiler + Komisyonlar

Nominal faiz: Sözleşmedeki oran (sabit/değişken).

Vergiler: BSMV/KKDF uygulaması ürün ve mevzuata göre değişir.

Komisyon/ücret: Tahsis, istihbarat, limit yenileme, ekspertiz vb.

Etkin Yıllık Maliyet (EYM) – Temsili Örnek

Varsayım: 100.000 TL, 6 ay, yıllık %36 nominal; tahsis %1; BSMV örnek %5 (sadece faiz üzerinden), KKDF 0 (örnek senaryo).

Faiz: 100.000 × 0,36 × 0,5 = 18.000 TL

BSMV (örnek): 18.000 × 0,05 = 900 TL

Tahsis: 100.000 × 0,01 = 1.000 TL

Toplam maliyet: 18.000 + 900 + 1.000 = 19.900 TL

Net kullanım (tahsis peşin kesilirse): ~99.000 TL

Basit yıllıklaştırma: (19.900 / 99.000) × 2 ≈ %40,2 EYM

Not: Vergi oranları/uygulamalar ürün ve döneme göre değişir; bankanızdan “maliyet özeti” talep edin, IRR/EYM’e göre kıyaslayın.

Döviz, Kur ve Faiz Riski Yönetimi

Döviz Cinsi Kredi Ne Zaman Mantıklı?

Doğal koruma varsa: Gelirleriniz dövizse ve giderler de kısmen dövizse.

İhracat finansmanı: Döviz tahsilatıyla uyumlu kısa–orta vadeler.

Uyarı: Geliri TL olan firmalarda döviz kredisi kur şoklarına açıktır.

Korunma Araçları

Forward/Sabit kur anlaşmaları: Kur dalgalanmasını sınırlamak için.

Sabit faiz/kapama opsiyonları: Faiz oynaklığına karşı.

Doğal hedge: Döviz gelir–giderini aynı para biriminde dengeleyin.

Nakit Akışı Tabanlı ve Bilanço Tabanlı Kredi

Hangi Oranlar İzlenir?

DSCR (Borç Servis Karşılama Oranı): >1,2 hedeflenir (sektöre göre değişir).

EBITDA/Finansman Gideri: Faiz yükünü karşılama kapasitesi.

Cari oran & likidite: Kısa vadeli borçları karşılama gücü.

Sezonluk İşletmeler İçin Limit Planlama

Rotatif tercih edin: Pik sezonda kullan–düşür modeli.

Taksit tarihleri: Tahsilat pikiyle aynı haftaya denk gelsin.

Başvuru Süreci ve Zaman Çizelgesi

Adım Adım

Ön görüşme & ön teklif

Belge seti ve finansal analiz

Limit/teminat yapısı & fiyatlama

Kredi komitesi/tahsis

Sözleşme & kullanım

Sık Red Nedenleri ve Çözüm

Zayıf nakit akışı: Vade uyumu kurun, tahsilat kanıtları ekleyin.

Eksik teminat: KGF opsiyonlarını değerlendirin.

Belgelerde tutarsızlık: Mizan/BA-BS ile banka hareketleri uyumlu olsun.

Sözleşmelerde Kritik Maddeler

Finansal Taahhütler ve Teminat Çağrısı

Oran taahhütleri: DSCR, kaldıraç limitleri.

Teminat tamamlama: Değer düşerse ilave teminat istenebilir.

Erken Kapama, Yenileme, Sigorta/Ekspertiz

Erken kapama ücreti: Varsa oranını netleştirin.

Yenileme şartları: Limit ve fiyatlama periyodik gözden geçirme.

Sigorta/ekspertiz: Yenileme periyotları ve masraf paylaşımı.

Yeniden Yapılandırma ve Limit Yenileme

Stratejiler

Vade uzatma & taksitlendirme: Nakit akışını rahatlatır.

Rotatif → taksitli geçiş: Faiz belirsizliğini azaltır.

Ara ödeme & refinansman: Maliyeti düşürme fırsatı.

Etkileri ve Pazarlık İpuçları

Kredi notu: Kısa vadede etkilenebilir; düzenli ödeme ile toparlar.

Veri paylaşın: Güncel proje/nakit akışı ile ikna gücünüz artar.

Alternatif Finansman Karşılaştırması

Ticari Kredi vs. Faktoring (Alacak Finansmanı)

Artı: Hızlı nakde dönüş, bilanço hafifler.

Eksi: Komisyon ve tahsil başarısı maliyeti etkiler.

Uygun senaryo: Vadesi uzun e-fatura/çek portföyü.

Ticari Kredi vs. Leasing (Yatırım Ekipmanı)

Artı: Peşin sermaye bağlamaz, KDV/vergisel avantajlar olabilir.

Eksi: Varlık üzerinde mülkiyet leasing şirketinde.

Uygun senaryo: Makine/araç yatırımı, uzun ekonomik ömür.

Tedarikçi Finansmanı / DBS

Artı: Tedarikçiye erken ödeme, size vade.

Eksi: Limit ve komisyon yapısı.

Uygun senaryo: Hacimli alımlar, güçlü tedarikçi ağı.

Sektöre Göre Kredi Dinamikleri

Perakende & Hizmet

POS hacmi & iade oranı: Limit/fiyatlamada etkili.

Sezonluk dalga: Rotatif limit planı şart.

Üretim & İnşaat

Stok & proje döngüsü: İşletme sermayesi ihtiyacı yüksek.

Hakediş/teminat mektubu: Nakit akışı planlamasında kritik.

Uyum ve Yasal Gereklilikler

KYC/MASAK/KVKK

Müşterini tanı (KYC): Ortaklık yapısı, nihai faydalanıcı.

MASAK: Şüpheli işlem kriterleri ve bildirim.

KVKK: Veri işleme ve saklama süreçleri.

Belgelendirme & Şeffaflık

Tutarlılık: Mali tablolar–banka hareketleri–beyanlar uyumlu olsun.

Denetim izi: Fatura, sözleşme, sevk/irsaliye düzeni.

Karar Destek: Hangi Ürün Bana Uygun?

3 Soruda Ürün Seçimi

İhtiyaç süresi ne? (30 gün mü, 36 ay mı?)

Teminatım ne? (İpotek mi, alacak rehni mi?)

Geri ödeme kaynağı? (POS, ihracat, proje hakedişi)

Hızlı Kontrol Listesi

Vade–nakit akışı uyumlu mu?

EYM hesaplandı mı?

Teminat stratejisi net mi?

Dönemsel oran taahhütleri makul mü?

Bireysel Kredi ile Farkların Derinlemesine Özeti

Risk Analizi: Ticari kredide iş modeli ve nakit yaratma kapasitesi incelenir; bireyselde kişisel skor ağırlıklıdır.

Fiyatlama: Ticari tarafta pazarlık ve paket (POS, mevduat, sigorta) etkisi yüksektir.

Esneklik: Rotatif/spot gibi kullanım esnekliği ticari kredide fazladır.

Teminat: Ticari kredide çeşitli teminat türleri; bireyselde ürün teminatı öne çıkar.

Evrak ve Raporlama: Ticari tarafta dönemsel finansal bilgi paylaşımı beklenir.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

Ticari kredi kimlere verilir?

Gerçek kişi tacirler, şahıs/sermaye şirketleri ve KOBİ’lere; faaliyet, mali veriler ve teminat yapısı incelenerek.

Rotatif ve spot kredi farkı nedir?

Rotatifte kullan-öde ve kısmi kapama esnekliği; spotta peşin belirlenen faiz ve vade sonunda tek kapama.

Ticari kredide teminat şart mı?

Çoğu üründe evet. İpotek, alacak rehni, kefalet ve KGF desteği yaygındır.

Maliyeti nasıl kıyaslarım?

Faiz + komisyon/ücret + vergileri toplayıp etkin yıllık maliyet hesabı yapın; nakit akışınıza uyarlayın.

Erken kapama mümkün mü?

Genellikle mümkün; ancak erken kapama ücreti ve ek şartları sözleşmeden kontrol edin.

KGF ile bireysel kredi çekilir mi?

Hayır; KGF, ticari nitelikli krediler için kefalet mekanizmasıdır.

Kısa vadeli krediyle uzun vadeli yatırım yapılır mı?

Genelde hayır. Vade uyumsuzluğu likidite riskini büyütür; yatırım için leasing/yatırım kredisi düşünün.

BSMV/KKDF istisnaları hangi işlemlerde görülebilir?

Ürün, para birimi ve mevzuata göre değişir. Bankadan güncel vergi uygulamasını yazılı isteyin.

Değişken faiz mi sabit faiz mi?

Kısa vade ve düşüş beklentisinde değişken; uzun vade ve belirsizlikte sabit faiz tercih edilebilir.

Limitim neden talebim kadar tahsis edilmedi?

Finansal oranlar, teminat kalitesi, sektör riski ve banka portföyü dengesi etkili olabilir.

Yapı Taşı Belgeler (Sık İstenenler)

Vergi levhası, ticaret sicil gazetesi, faaliyet belgesi

İmza sirküleri, yetki belgeleri

Güncel bilanço/gelir tablosu, mizan, BA/BS formları

Banka hesap hareketleri, çek–senet listesi

Teminat belgeleri (tapu, araç ruhsatı, alacak devir listeleri vb.)

Gerekirse iş planı/proje fizibilitesi

Kısa ve Net: Ana Noktalar

Ticari kredi, işletme sermayesi ve yatırım için; fiyatlama firma riskine göre özelleşir.

Rotatif/spot/taksitli yapıların her birinin kullanım senaryosu farklıdır.

Maliyet analizinde faiz dışı kalemleri mutlaka dikkate alın.

Teminat ve nakit akışı doğru kurgulanırsa, kredi büyümeyi hızlandıran bir kaldıraç olur.

Bireysel krediyle fark; değerlendirme, esneklik ve teminat mimarisindedir.

Payfoni ile Tahsilatı Hızlandırın

Kredi bulmak kadar tahsilatı hızlandırmak da önemlidir. Payfoni, sizler için:

7/24 E-Tahsilat & Linkle Ödeme: Banka mesai saatlerinden bağımsız tahsilat, sepet terkini azaltan hızlı ödeme akışları.

Periyodik/Abonelik Ödemeleri: Tokenization ile düzenli çekim, başarısız ödemelere akıllı yeniden deneme.

Bayi & Alt Bayi Yönetimi: Tüm tahsilatları tek panelde, gelişmiş raporlama ile izleme.

Muhasebe Entegrasyonu (örn. Netsis): Otomatik muhasebeleştirme, hatasız ve hızlı kapanış.

Güvenlik: PCI-DSS uyumu, 3D Secure ve risk motorlarıyla sahteciliği azaltma.

Kısacası: Payfoni ile muhasebe entegrasyonu, e-tahsilat ve periyodik ödeme süreçlerinizi tek panelden yönetin; nakit akışınızı hızlandırın, operasyonel hataları azaltın ve aldığınız krediyi daha verimli kullanın.