Provizyon nedir sorusunun cevabı, sektörüne göre değişmekle birlikte özünde aynıdır: bir ödemenin ya da hizmetin hemen kesinleşmeyip belirli bir süre ön onay/bloke altında bekletilmesi.
Bankacılık ve e-tahsilatta provizyon, kart limitinde tutarın geçici ayrılması (pre-auth) anlamına gelir; işlem onaylanırsa capture ile tahsilata döner, vazgeçilirse void ile kaldırılır, satış sonrası gerekiyorsa refund uygulanır. Sigortada provizyon ise hizmet verilmeden önce teminat uygunluğunun ön onayıdır. Konaklama (otel depozitosu), araç kiralama, akaryakıt (pay-at-pump) gibi alanlarda da tutar netleşene kadar geçici yetkilendirme kullanılır.
Bu rehberde, provizyonun süreci ve türlerini pratik bir dille anlatıyoruz: ön otorizasyon → capture/void/refund akışı, bekleyen işlem/bloke kavramları, süreler (yurt içi, yurt dışı, otel/araç), sık karşılaşılan sorunlar (çift provizyon, kur farkı, risk reddi) ve Sanal POS tarafında abonelik/tekrarlayan ödemeler için ipuçları.
İçerik; bankalar/e-tahsilat, sigorta, konaklama, ulaşım/otopark, pazar yerleri ve dijital cüzdan senaryolarını kapsayacak şekilde çok sektörlü hazırlanmıştır. Böylece hem teknik ekibiniz hem de operasyon/müşteri destek ekipleriniz aynı sayfada buluşur.
Provizyon, bir ödemenin hemen kesinleşmeden önce geçici onay (pre-auth) ile kart limitinde tutarın ayrılması (bloke) işlemidir. İşlem doğrulanır ve koşullar sağlanırsa satışa (capture) döner; vazgeçilirse iptal (void) edilir; satış tamamlandıktan sonra geri dönüş gerekiyorsa iade (refund) uygulanır. Bu mekanizma; e-ticaret/sanal POS, konaklama/araç kiralama, akaryakıt ve sigorta ön onayı gibi birçok senaryoda riski azaltır.
Ödeme anında banka, kart limitinde ilgili tutarı rezerve eder; bu, teknik olarak ön otorizasyon/provizyon blokesidir. Para henüz iş yerine geçmez; yalnızca ayrılmıştır. Bu yöntem, stok/teslimat gibi süreçler tamamlanana kadar riski azaltır.
Sipariş onaylandığında capture ile provizyon satışa çevrilir ve tahsilat gerçekleşir. Siparişten vazgeçilirse void ile provizyon kaldırılır. Satış tamamlandıktan sonra para dönüşü gerekiyorsa refund devreye girer.
Web/app sisteminiz tutarı, para birimini ve sipariş kimliğini sanal POS üzerinden bankaya iletir. Banka kart doğrulama ve limit kontrollerini yapar.
3D Secure ve risk motorları (hız limiti, IP/ülke vb.) şüpheli denemeleri filtreler. Kart bankası (issuer) otorizasyonu onaylar veya reddeder.
Stok/teslimata bağlı işletmeler genelde teslimde capture yapar. Dijital ürün/hizmetlerde hemen capture tercih edilebilir. Otomasyonla “T+X saat/gün” sonunda otomatik capture kuralı kurulabilir.
Ürün tedarik edilemediyse veya müşteri vazgeçtiyse, provizyonu capture öncesi void edin; bekleyen işlem kaydı düşer.
Capture’dan sonra iptal gerekiyorsa refund uygulanır. Kısmi iade mümkündür (ör. kargo/komisyon hariç). Müşteri ekstresine yansıması bankaya göre 1–7 iş günü sürebilir.
Gün sonu batch close ile gün içi satışlar bankaya iletilir. Mutabakat ekranlarında provizyon-capture farkları, başarısız denemeler ve ücret kesintileri izlenir.
Banka tutarı ayırdığı için kullanılabilir bakiye düşer ve hesapta “bekleyen işlem” görünür. Satışa dönmezse provizyon süre dolunca otomatik kalkar.
Çoğu yurt içi işlemde 1–7 iş günü içinde düşer. Otel/araç kiralama depozitoları daha uzun sürebilir. Yurt dışı işlemlerde kur farkı ve tatiller süreyi uzatabilir.
Tarayıcı yenileme, zaman aşımı veya ağ kopması çift provizyon izlenimi verebilir. Kaydı doğrulayıp gerekirse iş yeri & bankayla destek talebi (ticket) açın; çoğu durumda kayıtlardan biri süre sonunda düşer.
3D onayı başarısızsa veya risk reddi varsa provizyon kendi süresi dolana dek bekleyebilir. Kullanıcıya net, anlaşılır hata mesajları gösterin.
Müşteriye “provizyon beklemede, satış gerçekleşmedi” açıklamasını yapın. İş yeri void atabiliyorsa uygulayın; değilse banka süresi sonunda otomatik kalkar.
Bankalar sektör/MCC’ye göre pre-auth limitleri belirleyebilir. Büyük sepetlerde kısmi provizyon → çoklu capture akışı kullanılabilir.
Sepet terkleri ve stok iptalleri için otomatik void, belirlenen SLA’yı aşan siparişler için otomatik capture kuralı kurun.
Abonelikte kart tokenı ile periyodik capture yapılır. İlk işlemde 0/1 TL provizyon ile kart doğrulama uygulanabilir.
Provizyon (Pre-Auth): Provizyon, işlem tutarının kart limitinde geçici olarak ayrılmasıdır. Genellikle ödeme denemesi yapıldığı anda “bekleyen” statüde görünür. İşlem onaylanıp satışa çevrilirse capture ile tahsilata dönüşür; vazgeçilirse void ile kaldırılır. Hiçbir işlem yapılmazsa bankanın belirlediği süre dolduğunda provizyon otomatik olarak düşer.
Bloke: Bloke, kartın limitinde veya bakiyesinde provizyon nedeniyle oluşan geçici kısıttır. Provizyon süreci boyunca kullanıcının kullanılabilir limiti düşer. İşlem iptal edilirse void ile hemen kaldırılır; iptal edilmezse süre sonunda bankaca otomatik kaldırılır.
Bekleyen işlem: Bekleyen işlem, henüz satışa (kesin tahsilata) dönmemiş kayıt anlamına gelir ve hesap hareketlerinde “beklemede” olarak görünür. Satış tamamlandığında capture ile kalıcı çekime dönüşür; iptal edilirse void ile düşer; hiçbir işlem yapılmazsa süre dolunca banka tarafından otomatik olarak kaldırılır.
Genellikle 1–7 iş günü. Banka/kart tipine ve işletmenin capture/void kurallarına göre değişebilir.
Sektör gereği 7–14 güne kadar uzayabilir. İade/hasar süreçleri beklenir; işletme void atmazsa banka süresi sonunda düşer.
Uluslararası uzlaşma ve kur dönüşümü nedeniyle süre daha uzun olabilir. Resmî tatiller akışı geciktirebilir.
Void aynı gün en sorunsuz yöntemdir. Refund, muhasebede mahsup/hesap düzeltmesi gerektirir. Chargeback’te dekont/fatura/teslim kanıtı kritik önem taşır.
Sipariş kayıtları, teslim tutanakları, mesafeli satış sözleşmeleri, loglar ve kimlik doğrulama kanıtları SLA içinde bankaya iletilmelidir.
Not: Muhasebe literatüründeki “provision = karşılık” kavramı kart provizyonundan farklıdır (ör. garanti/hasar karşılıkları).
Provizyon kaç gün sürer?
Genellikle 1–7 iş günü; yurt dışı, otel veya rent-a-car işlemlerinde daha uzun olabilir.
Provizyon iade midir, satışa mı döner?
Satışa dönüştürülürse (capture) tahsilat olur; iptal edilirse (void) bloke kalkar. Refund satış sonrası para iadesidir.
Provizyon nasıl kaldırılır?
Capture yapılmadan void edilerek kaldırılır. Void mümkün değilse banka süre sonunda otomatik düşürür.
Otel depozito provizyonu ne zaman düşer?
Konaklama/hasar süreçleri bitince işletme void atar; atılmazsa banka süresi sonunda düşer (çoğunlukla 7–14 gün).
Çift provizyon neden oluşur ve nasıl çözülür?
Bağlantı kopması/zaman aşımı/yeniden deneme kaynaklı olabilir. Kayıtlardan biri satışa dönmez ve süre dolunca düşer. Şüphede işlem ID’siyle bankaya başvurun.
Yurt dışı provizyonda kur farkı neden olur?
Provizyon ve capture anındaki döviz kurları farklı olabilir. Kart ve iş yeri para birimi farklıysa dönüşüm kurları devreye girer.
Artılar
Eksiler
Poliçe no/T.C., kurum adı, tanı (ICD), işlem/prosedür kodu, hekim istemi, epikriz, görüntüleme/laboratuvar sonuçları, ilaç/cihaz teklifi/faturası, planlı işlem tarihi.
Ayakta işlemlerde anlık–24 saat; yatarak/ameliyatta 1–3 iş günü. Onay işleme/tarihe özeldir; değişirse revizyon gerekir. Kullanılmayan onaylar iptal edilip kapanış yapılır.
Belgeleri güncelleyin, teminat dışı kalemleri ayırarak kısmi onay talep edin, gerekirse tıbbi kurul incelemesi isteyin. Anlaşmasız kurumda ödeme sonrası geri ödeme (reimbursement) dosyası açılabilir.
Payfoni; provizyon, capture, void ve refund akışlarını tek panelde görünür kılar; sanal POS, linkle ödeme ve abonelik tahsilatlarını güvenli ve hızlı şekilde yönetmenizi sağlar.
Kısacası neden payfoni e-tahsilat: Payfoni ile muhasebe entegrasyonu, e-tahsilat ve periyodik (abonelik tabanlı) ödemeler dahil provizyon–capture–void–refund döngüsünü tek panelden uçtan uca yönetin; nakit akışınızı hızlandırın ve operasyonel hataları azaltın.
